Zand schuurt de maag

Ik ben uit de tijd dat je als je vroeger op schoolreisje ging een plastic zakje met boterhammen of belegde bolletjes mee kreeg als lunchpakketje. Het voelde heel bijzonder en speciaal al waren de bolletjes tegen de tijd dat het tijd was om te lunchen klef. En bijna altijd was er op een of andere wijze zand in het plastic zakje gekomen. Of ik had mijn handen niet gewassen voor ik ging eten. Hoe dan ook, er zat altijd zand aan het eten.

Ook als we een dagje naar een waterplas gingen zat van alles onder het zand. De boterhammen, de flessenhalzen, de snoepjes in een plastic zakje.

En in IJmuiden waaide het altijd zodat alles wat je in je mond kreeg vol zand zat. Zelfs je adem. Maar o wee als we daar over durfden klagen. Dan kregen we steevast te horen: ”Ach, een beetje zand schuurt de maag.” Ik had geen flauw idee wat mijn moeder er mee bedoelde maar begreep maar al te goed dat ik er beter over op kon houden.

Jaren later begrijp ik nog steeds niet zo goed waar dat gezegde nou eigenlijk vandaan komt. Ik weet niet eens of het streekgebonden is. Mijn ouders gebruiken namelijk wel vaker uitdrukkingen die in het oosten van het land minder bekend zijn. En manlief is daarbij ook al geen hulp want ook hij komt uit een importgezin uit het westen.

Wel begrijp ik een stuk beter de intentie van de woorden. Soms als ik zie hoe een van mijn zonen overdreven intensief een lolly inspecteert of er misschien een zandkorrel tegen aan is gevlogen. Of als een snoepje wat ik van huis heb meegenomen zorgvuldig wordt afgeblazen omdat er ‘iets’ op schijnt te zitten (gebeurt namelijk nooit bij snoepjes gekocht op de locatie he, dat er zand of zo op zit) ontsnappen ook mij de woorden: “Zand schuurt de maag hoor. En anders geef je het maar terug.” Al verval ik toch steeds vaker in het lokaal iets vaker gebruikte: "een bettie zaand gef niks." (een beetje zand is onbelangrijk)